مقدمه:
تجارت الکترونیک، نامیست که به معاملات تجاری داده می‌شود که با استفاده از ابزارهای الکترونیکی مانند اینترنت، تلفن، تلویزیون و کامپیوتر انجام می‌شود.
تجارت الکترونیک، برای اولین بار در سال ۱۹۶۰ و با استفاده از یک مبادله‌ی الکترونیکی داده‌ها (EDI) بر روی شبکه‌های ارزش افزوده (VANs) معرفی شد. و در طول زمان با گسترده شدن اینترنت نیز فروشگاههای آنلاین بسیاری رشد کردند.
در سال 2000 خرید و فروش آنلاین بصورت نسبی گسترش و عمومیت یافته بود. به عنوان مثال می‌توان وب سایت آمازون را از جمله قدیمی ترین فروشگاهها نام برد که از حملو نقل کتاب شروع به کار کرد. تجارت الکترونیک نیز، مانند هر تکنولوژی دیجیتالی یا بازار خریدِ دیگری که بر مصرف‌کننده استوار است، در طول سال‌ها تکامل یافته است.
با محبوب‌تر شدن دستگاه‌های تلفن همراه، تجارت الکترونیک رشد حداکثری یافت. همچنین با روی کار آمدن سایت‌هایی مانند فیس‌بوک و پینترست شبکه‌های اجتماعی محل خوبی برای تجارت الکترونیک شدند. بعد از افزایش رشد استفاده از تلفن همراه و اینترنت بازارهای اینترنتی هم به سرعت گسترش پیدا کرد.
وجود ویروس کرونا در 2020 تجارت الکترونیک را به شکل وسیعی گسترش داد. همچنین فرصت‌های شغلی زیادی را نیز ایجاد کرد و مهمتر اینکه وجود قرنطینه و محدودیت‌های رفت‌وآمد از جمله دلایل رشد قابل توجه بازار ای‌کامرس یا تجارت الکترونیک در سراسر دنیا شد به طوریکه در نیمه دوم سال 2020 رشد 16.4 درصدی داشت.
انواع مدل های تجارت الکترونیک عبارتند از:
- B2B
- B2C
- C2B
- C2C
B2B تجارت به تجارت
به معنای شرکت‌هایی است که با یکدیگر تجارت انجام می‌دهند. به عنوان نمونه، تولیدکنندگانی که محصول خود را به توزیع‌کنندگان می‌فروشند و عمده‌فروشانی که محصولاتشان را به خرده‌فروشان می‌فروشند.
B2C تجارت به خریدار
یعنی تجارتی که از طریق فروشگاههای اینترنتی و بدون نیاز به واسطه، کالاهایی را به عموم مردم می‌فروشند. این همان تعریف عام از «تجارت الکترونیک» است. مانند: وب سایت آمازون
C2B خریدار به تجارت
در تجارت الکترونیک C2B، مصرف‌کنندگان یا خریداران پروژه‌ای با بودجه‌ای مشخص‌شده را به صورت آنلاین برای مشاهده ارسال می‌کنند و شرکت‌ها پس از بررسی پروژه برای انجام آن، پیشنهاد قیمت خود را اعلام می‌کنند. سپس مصرف‌کننده پیشنهادهای قیمت را بررسی و شرکت مورد نظر خود را انتخاب می‌کند. مانند: وب‌سایت Elance
C2C مصرف‌کننده به مصرف‌کننده
این نوع تجارت، در تبلیغات دسته‌بندی‌شده‌ی آنلاین، انجمن‌ها یا بازارهایی انجام می‌شود که در آن افراد می‌توانند با یکدیگر، کالا خرید و فروش کنند. Craigslist، eBay و Etsy مثالهایی از نوع تجارت الکترونیک هستند.
مزایای تجارت الکترونیک (eCommerce)
دسترسی مداوم: یکی از مزایای تجارت الکترونیک این است که خواب ندارد و در 24 ساعت شبانه روز می توان از ان بهراه برد اگرچه ممکن است گاهی به دلایل فنی از دسترس خارج شود اما این موقت است. این درحالی است که تجارت سنتی فقط ساعاتی از روز می تواند فعال و در دسترس باشد.
دسترسی وسیع: فروشگاههای آنلاین امکان ارائه‌ی کالاهای وسیع تری را نسبت به فروشگاههای سنتی دارند.
دسترسی ساده: در تجارت اینترنت و خرید آنلاین به سرعت می‌توان کالای مورد نظر رای افت در حالیکه در بازار سنتی این موضوع نیازمند گذاشتن زمان بیشتر و گشتن فیزیکی است.
سرعت دسترس:در تجارت الکترونیک ازدحام فروشگاه برای مشتریان وجود ندارد. البته سرعت وب‌سایت‌های فروشگاهی به پهنای باند ، سرور میزبان، دستگاه کلاینت، میزان درخواست و پاسخ هایی که در اجرای سایت اتفاق می افتد، بازدید یکتای روزانه، سرعت اینترنت و مکان اتصال کلاینت، سرعت TTFBو… بستگی دارد. سرعت خرید و سرچ کردن در فروشگاه اینترنتی به مراتب بسیار بالاتر از فروشگاه سنتی است.
دسترسی بین‌المللی: دسترسی بین المللی به معنای این است که کاربر، محدودیت فیزیکی از لحاظ فاصله ندارد و در هر کجای جهان باشد می‌تواند خرید اینترنتی داشته باشد این در حالی است که در بازار سنتی محدودیت مکانی وجود دارد.
هزینه پایین: کسب‌وکارهایی که بر اساس تجارت الکترونیک باشند، هزینه‌های راه‌اندازی و اداره و کنترل فیزیکی یک فروشگاه (مانند اجاره بها، انبارداری و صندوق) را ندارند. در این نوع تجارت هزینه های انبارداری و ارسال کالا وجود دارد.
شخصی‌سازی: وب‌سایت‌های ای-کامرس با توجه به سوابق پیشین خریدار می توانند تبلیغاتی در صفحه خریدار قرار دهندف این پیشنهادات معمولا منجر به فروش بیشتر محصولات می شود.
معایب تجارت الکترونیک : (eCommerce)
امنیت:
امکان هک شدن وب سایت فروشگاهی و به سرقت رفتن اطلاعات مشتریان همیشه وجود دارد هرچند در این راستا تیم امنیت سایت همیشه در حال مانیتورینگ هستند؛ حملات هکرها به شکل‌های مختلفی می‌تواند صورت گیرد.
مانند حملات براتفورث (حملات با رباتها برای حدس یوزر و پسوردهای سایت)، ایجاد اسکریپت‌های مخرب، آپلود فایل‌های مخرب، ایجاد بار زیاد بر سرور سایت و … اما یکی از مهمترین خطرات سرقت اطلاعات کاربر در سایت‌هایی که نیاز به درج اطلاعات مانند: نام و نام خانوادگی و اطلاعات بانکی وجود دارد،
استفاده از صفحات فیک بانکی می‌باشد. این صفحات به شدت شبیه صفحه شاپرک (صفحه مورد تایید بانک مرکزی برای پرداخت شتاب) می‌باشد؛ در حالیکه در این صفحات اطلاعات بانکی شما دریافت شده و در لحظه مبلغ از حساب شما به حساب هکر انتقال داده خواهد شد.
محدودیت پاسخگویی مشتریان:
در فروشگاههای آنلاین محدودیت پاسخگویی در ساعات شبانه روزی وجود دارد و ممکن است فقط در ساعات خاصی اپراتورهای آنلاین امکان پاسخگویی در سایت را داشته باشند. اما در فروشگاه فیزیکی همیشه افرادی برای پاسخگویی فیزیکی وجود دارند. البته امروزه برای حل این مشکل رباتهایی طراحی شده اند که امکان پاسخگویی 24 ساعته را فراهم نموده‌اند.
محدودیت در تجربه فیزیکی محصولات:
اگرچه در متاورس امکانات زیادی برای مشاهده سه بعدی محصولات فراهم شده و همچنین اطلاعات زیادی را می توان به مشتریان داد. اما در کل امکان لمس فیزیکی محصولات در این مدل وجود ندارد.
زمان انتظاردر یک فروشگاه فیزیکی مشتریان بعد ار رویت و خرید کالا امکان حمل ان را دارند، به عبارتی در سریعترین زمان ممکن کالا را دریافت می کنند اما در سفارش آنلاین ممکن است زمانی برای بسته بندی و ارسال لازم است. هرچند روش‌های ارسال کالا به مرور سرعت بیشتری پیدا کرده‌اند.
کاربرد تجارت الکترونیک
بهره برداری از مشاغل جدید:
در تجارت الکترونیک همانطور که برخی از مشاغل حذف شده‌اند، شغل‌های جدیدی هم ایجاد شده اند از جمله: برنامه نویس سایت، طراح گرافیک، تولید کننده محتوا، متخصص سئو، پشتیبان سایت و اپراتور سیستم و…
افزایش درآمد:
تجارت الکترونیک با ایجاد یک بازار الکترونیکی برای مشتریان در همه‌ی مناطق بدون محدودیت فیزیکی، قابلیت افزایش درآمد را دارد. باتوجه به اینکه فروشگاه به صورت آنلاین است هزینه‌هایی از قبیل اجاره بها، حقوق کارمندان و… حذف و در نتیجه این خودش سبب افزایش درآمد می‌شود.
کاهش اصطکاک:
تحقیقات تجارت الکترونیکی و پیاده سازی های مربوط به آن برای کاهش “اصطکاک” در اصطکاک معاملات آنلاین است که اغلب در اقتصاد به عنوان هزینه معاملات توصیف می شود.
این می تواند ناشی از ساختارهای ناکارآمد بازار و ترکیبات ناکارآمد فعالیت های فناوری مورد نیاز برای انجام معامله باشد. درنهایت، کاهش اصطکاک در تجارت آنلاین، معاملات نرم افزاری بین خریداران، واسطه ها و فروشندگان را امکان پذیر می کند.
تسهیل فرم شبکه:
تجات الکترونیک در تعاملات تجاری تاثیر مستقیم دارد. این مدل شبکه سازمانی، مشتریان، شرکتهای کوچک و تولیدکنندگان، تامین کنندگان و حتی رقبا را به هم متصل می کند.
تسهیل برای مدل سازمانی:
این یک مدل سازمانس است که متفاوت باشیوه سنتی و قدیمی است به عبارتی نیاز به یک دپارتمان با مسئولیت ها و مشاغل مدیریتی و جریانهای ارتباطی و اطلاعاتی و ساختارهای گذشته نیست.
دستاورد تجارت الکترونیک
اگر بخواهیم راجع به دستاوردهای تجارت الکترونیک صحبت کنیم نیازمند مباحث طولانیست وبحث به درازا می کشد. همانطور که مزایا و کاربردهایش را توضیح دادیم می توانیم چند دستاورد اصلی آن را هم نام ببریم: اول اینکه تجارت الکترونیک در شناسایی مشتریان و بالفعل کردن آنها به ما کمک می کند.
به عبارتی می‌توان با کمترین هزینه‌ها بیشترین تبلیغات را داشت وبازاریابی را با کمترین هزینه و در مدت زمان کم انجام داد درنتیجه مشتریان بیشماری را جذب و بالفعل کرد. در ثانی تجارت الکترونیک بهترین بازخورد را در تاثیرگذاری روی مشتریان بالقوه دارد به عبارتی می تواند مشتریان وفادارش را شناسایی کند و با بهترین شیوه‌هایی ارتباطی آنها را به مشتریان وفادار خود تبدیل کند.