بیمه قراردادی است که طی آن ریسک مشخصی از یک طرف قرارداد، که بیمه گذار نامیده میشود، به طرف دیگر، که بیمهگر نامیده میشود، در ازای پرداخت وجه، که حق بیمه نامیده میشود، مطابق اصول بیمه منتقل میگردد.
در دسته بیمههای اجباری قرار دارند که شامل بیمه بازنشستگی و خدمات درمانی میباشند.
طبق مواردی که گفته شد بیمه بازرگانی در دسته بیمههای اختیاری قرار دارد و افراد با میل و تقاضای خود میتوانند اقدام به تهیه آن کنند و میزان پوشش این بیمه باتوجه به میزان سرمایه معین میشود. همانطور که در محتوای حق بیمه هم گفته شد، بیمه بازرگانی به سه دسته تقسیم میشوند:
1) بیمههای اموال
2) بیمه اشخاص
3) بیمه مسئولیت
بیمه اشخاص همان طوری که از اسمش پیداست، به بیمههایی گفته میشود که مربوط به جان و سلامتی اشخاص میباشد.
بیمه اشخاص شامل 3 نوع بیمه میشود:
1) بیمه عمر
2) بیمه حادثه
3) بیمه درمان (بیمه تکمیلی)
یکی دیگر از انواع بیمه، بیمه مسئولیت است. در این بیمه مسئولیت افراد در برابر موضوعات مختلف بیمه میشود. بیمه مسئولیت 4 دسته کلی دارد:
1) بیمه مسئولیت عمومی (بیمه مسئولیت جامع شهرداری، بیمه مسئولیت تابلوهای تبلیغاتی، بیمه مسئولیت مدیران مراکز آموزشی و …).
2) بیمه مسئولیت حرفههای (بیمه مسئولیت حرفههای پزشکان، پیراپزشکان، مهندسان و…، بیمه مسئولیت حرفههای مهدکودک، بیمه مسئولیت حرفههای شهربازی و اماکن تفریحی و…).
3) بیمه مسئولیت تولیدکنندگان کالا (بیمه مسئولیت ناشی از تولید)
4) بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان
در بیمه اموال، اموال و داراییهای افراد بیمه میشود که این نوع بیمه شامل 4 نوع بیمه است:
1) بیمههای مربوط به ماشین و موتورسیکلت (بیمه شخص ثالث و بیمه بدنه)
2) بیمه آتش سوزی (که زلزله و سرقت هم جزئی از این بیمه است)
3) بیمه مهندسی
4) بیمه حمل و نقل کالا (صادرات، واردات، ترانزیت، داخلی)
بیمه باربری یکی از انواع بیمههای اموال و از زیر مجموعههای بیمه بازرگانی محسوب میشود و در واقع برای مواقعی است که قرار است کالایی از جایی به جای دیگر منتقل شود. با داشتن این بیمه اگر هنگام جابجایی حادثه برای محموله اتفاق بیفتد، طبق قرار داد خسارت صاحب کالا را بیمه جبران میکند و با توجه به اینکه مبدا و مقصد و اینکه وسیله حمل و نقل آن چه چیزی بوده است انواع مختلفی برای بیمه باربری وجود دارد. در واقع یک قرارداد دو طرفه است که طی آن یک طرف قراداد که بیمهگر نامیده میشود مکلف است با دریافت هزینههای از جانب بیمه گذار، تمامی هزینههای آسیب احتمالی به کالا در طی حمل و نقل بین المللی را به عهده گرفته و خسارات وارد شده را جبران کند. در بعضی از مواقع پرداخت خسارت به اشخاص ثالث معاملات نیز در قرارداد ذکر میشود.
شرکتها و موسسات حمل و نقل داخلی براساس قانون تجارت و سایر مقررات مربوطه موظفاند محمولاتی را که توسط ارسال کنندگان و یا صاحبان کالا جهت حمل به مقاصد مورد نظر به آنها واگذار میشود، صحیح و سالم به مقصد برسانند. جبران آثار وقوع خطرات متعدد در جادههای بین شهری از جمله تصادف، واژگونی، آتش سوزی و… جزو مسئولیت موسسات حمل و نقل میباشد. این بیمه نامه موجب ایجاد اطمینان و آسودگی خاطر برای شرکتهای حمل و نقل به هنگام حمل محمولات آنها میگردد. مبنای این بیمه نامه کنوانسیون حمل و نقل کالا از طریق جاده (CMR) میباشد.
شرایط و مقررات این نوع بیمه نامه در داخل ایران تدوین شده و محمولههایی را که مبداء، مقصد و مسیر حمل آن در محدوده جغرافیایی ایران قرار دارند را در مقابل خطراتی نظیر آتش سوزی، انفجار و همچنین تصادف، تصادم و واژگونی وسیله نقلیه را تحت پوشش قرار میدهد. این نوع بیمهها نیز براساس نوع حمل و نقل به سه دسته تقسیم میشود:
الف) بیمه باربری و حمل و نقل زمینی
ب) بیمه باربری و حمل و نقل هوایی
ج) بیمه باربری و حمل و نقل دریایی
این نوع بیمه نامه شامل انواع محمولههای صادراتی، وارداتی و ترانزیتی میشوند. در حمل بین المللی بیمه نامه براساس شرایط استاندارد انستیتوی بیمه گران لندن صادر میشود و مورد تأیید بیمه گران و مراجع حقوقی اکثر کشورها است.
الف) بیمه باربری و حمل و نقل صادراتی کالاهایی که از ایران به مقصد کشورهای خارجی حمل میگردد، براساس انواع شرایط فروش، نیاز به بیمه نامه صادراتی دارند. به موجب این بیمه، شرکتهای بیمه کالای صادره از کشور ایران تا کشور مقصد را تحت پوشش قرار میدهند.
ب) بیمه باربری و حمل و نقل وارداتی مختص کالاهایی است که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی از کشورهای خارجی خریداری میگردند، که به صورت خریدهای براتی، بدون انتقال ارز و یا از طریق اعتبارات اسنادی انجام میگیرد و با توجه به قوانین جاری، خرید این نوع بیمه برای وارد کنندگان کالا اجباری میباشد.
ج) بیمه باربری و حمل و نقل ترانزیتی مبداء و مقصد برخی از حملها در خارج از کشور ایران بوده و ممکن است کشور ایران نیز در مسیر حمل قرار داشته باشد. به بیمه نامههای مربوط به این نوع حملها، بیمه نامههای ترانزیت میگویند.
علیرغم نقش چشمگیر صادرات در رشد اقتصادی کشورها، بسیاری از فعالان عرصه تجارت به دلیل خطرات موجود در صحنه تجارت بینالملل، به ویژه ریسک عدم بازپرداخت وجوه کالا و خدمات از سوی خریداران خارجی، تمایلی به حضور در صحنههای بینالمللی ندارند. به منظور رفع این نگرانی و افزایش قدرت مقابله صادرکنندگان با ریسکهای اعتبار صادراتی و متعاقباً رونق صادرات، دولتهای جهان اقدام به تاسیس صندوقهای ضمانت صادرات نمودهاند. این قبیل شرکتهای بیمه، عمدتاً وابسته به دولت و متکی به حمایتهای مالی آن بوده و اغلب ریسکهایی را پوشش میدهند که جهت آنها، حمایتی از سوی شرکتهای بیمه تجاری صورت نمیپذیرد. در ایران نیز، صندوق ضمانت صادرات ایران، به عنوان یکی از شرکتهای وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت و با هدف توسعه صادرات از طریق حمایت از صادرکنندگان ایرانی در برابر ریسکهای سیاسی و تجاری موجود در صحنه بینالملل و نیز تامین سرمایه در گردش مورد نیاز فعالیت صادراتی آنها تاسیس شده است.
بیمه نامه خاص صادرات
بیمه نامه کل گردش صادرات
بیمه نامه پوشش خرید دین اسناد صادراتی
بیمه نامه تضمین مطالبات بانک بابت اعتبارات اسنادی دیداری
بیمه نامه بلااثر شدن قرارداد صادراتی
بیمه نامه سرمایهگذاری
بیمه نامه خاص صادرات خدمات فنی و مهندسی
ضمانت نامه اعتبار خریدار
ضمانت نامههای اعتباری
ضمانتهای بانکی
ضمانت نامه گمرکی
پیشنهاد پوشش کشورها و تعیین سقف پوشش
اعتبارسنجی خریداران خارجی
اعتبارسنجی داخلی
اعتبار سنجی بانکها و نهادهای دولتی خارجی
تحقیقات و دیدهبانی ریسک شامل ریسک کشوری، ریسک بانکی، ریسک صنایع و ریسک پرتفوی